Siadanie w „literkę W” – fizjologia czy zaburzenie?

W trakcie rozwoju dziecka ewolucji ulega pozycja siedząca. Początkowo niemowlę wymaga podparcia na swoich rękach, aby utrzymać równowagę siedząc. Z czasem jednak młody człowiek poznaje coraz to bardziej zaawansowane formy siadu, lecz czasem wykracza to poza normy fizjologii. No właśnie – wykracza czy nie? Siad w „literkę W” przez wielu specjalistów uznawany jest za fizjologiczny, czyli prawidłowy w danym wieku. Przygotowując się do tego materiału napotkałem nawet anglojęzyczne, specjalistyczne strony internetowe zajmujące się tematyką zdrowia, które podawały źródła publikacji naukowych (co rzadkie), z których czerpały informację przy tym błędnie analizując wyniki tych badań oraz wniosków autorów.

Siad w „literkę W”, a siad na piętach

Dla pełnego wyjaśnienia, siedzenie na piętach jest częścią fizjologii i większość dzieci siada w ten sposób. Już niemowlę potrafi przyjąć taką formę siadu. Nie jest to nic złego w momencie kiedy faktycznie jest to siad na piętach, a nie pomiędzy nimi. Cała różnica polega na rotacji kończyn dolnych. Podczas sposobu w „literkę W” kończyny dolne zrotowane są do wewnątrz, przez co miednica znajduje się nie na piętach, a między nimi. Czasem do tego dochodzi jeszcze ułożenie stóp palcami do boków, zamiast wzdłuż podudzi. Negatywny wpływ takiej pozycji na rozwój dziecka rozpatruje się bezpośrednio w aspekcie ustawienia kończyn dolnych w pozycji stojącej czy podczas chodu. Człowiek jest na tyle skomplikowaną konstrukcją, że można zaryzykować stwierdzenie, że „wszystko wpływa na wszystko”, a więc skutki wpływu siadu w „literkę W” również pośrednio wpływają na inne rzeczy, lecz w tym materiale skupmy się wyłącznie na kończynach dolnych.

Przyczyny

Brak jest pełnego zrozumienia etiologii tej specyficznej formy siadu, lecz u dzieci siadających w ten sposób zwykle występują powiązane problemy tj.:

  • zaburzenia napięcia mięśniowego, zwłaszcza w kierunku hipotonii (obniżone napięcie mięśniowe),
  • tendecja do odgięć w okresie niemowlęcym,
  • brak umiejętności chwytania stóp w okresie niemowlęcym,
  • brak umiejętności wkładania stóp do ust w okresie niemowlęcym,
  • zaburzenia budowy stawów biodrowych (zmiany dysplastyczne),
  • zaburzenia budowy kości kończyn dolnych,
  • zaburzenia integracji sensorycznej.

W badaniu funkcjonalnym dziecka zwykle można zaobserwować nadmierną rotację wewnetrzną stawów biodrowych, ograniczoną rotację zewnętrzną stawów biodrowych oraz niewydolne mięśnie posturalne – głębokie mięśnie tułowia i miednicy.

Długoterminowy wpływ

Długotrwałe utrzymywanie kończyn dolnych w pozycji rotacji wewnętrznej może spowodować skrócenie mięśni, które rotują kończynę w ten sposób oraz osłabić mięśnie antagonistyczne, które rotują kończynę w stronę przeciwną. Wyniki badań pokrywają się z obserwacjami klinicznymi w obszarze negatywnej oceny siadu w „literkę W”, który w dłuższej perspektywie czasu może powodować m. in. chód gołębi, czyli ze stopami skierowanymi do wewnątrz.

Chód gołębi zwykle spowodowany jest nadmierną rotacją wewnętrzną kości podudzi i/lub kości udowych. Widać zatem powiązanie pomiędzy omawianym typem siadu, a chodem ze stopami skierowanymi do wewnątrz, który również czasem bywa interpretowany jako fizjologiczny.

W jednym z artykułów, które napotkałem zbadano 1134 dzieci w wieku pomiędzy 3, a 6 lat. W grupie badawczej znalazło się 612 chłopców i 522 dziewczęta. Chód gołębi zaobserwowano u 67 dzieci (5,9%) – dwukrotnie więcej dziewcząt. W 75% przypadków było to spowodowane nadmierną rotacją wewnętrzną kości udowych, a w 25% przypadków nadmierną rotacją wewnętrzną kości podudzi. Porównując wynik z dziećmi chodzącymi normalnie chód ze stopami skierowanymi do wewnątrz występował u osób z nadmierną rotacją wewnetrzną i niedostateczną rotacją zewnetrzną bioder. Co ciekawe, w tej grupie 36,7% dzieci miało nawyk siadania w „kokardkę”, a 63,3% zwykle siadało w „literkę W”.

Kąt antetorsji

Dzieci z nadmiernym kątem antetorsji kości udowych (przodoskręceniem) według badaczy mają tendecję siadania w „literkę W” i chodzenia ze stopami skręconymi do wewnątrz. Trudność dla tej grupy stanowi siad w „kokardkę”. Inni autorzy uważają, że u rozwijających się dzieci bez zaburzeń neurologicznych nadmierny kąt antetorsji kości udowych charakteryzuje się chodem gołębim, siadem w „literkę W” oraz częstym potykaniem się i upadaniem. Kąt antewersji panewki kości biodrowej również ulega zwiększeniu u osób ze zwiększoną rotacją wewnetrzną stawu biodrowego. Zwiększenie wyżej wymienionych kątów (w ocenie radiologicznej) może spowodować dysplazję stawów biodrowych.

Podsumowanie

Nawyk siadania w „literkę W” może świadczyć o niewydolności posturalnej lub o ograniczeniu ruchomości stawów biodrowych, a utrwalona taka forma siadu w przyszłości może prowadzić do dysplazji stawów biodrowych i chodu gołębiego. Oczywiście każde zaburzenie funkcjonalne czy strukturalne zwiększa ryzyko wystąpienia urazów – co ważne, nie tylko podczas uprawiania sportu. Należy zatem zwracać uwagę na to w jaki sposób dziecko siedzi, korygować siad nieprawidłowy, a w razie potrzeby skonsultować się z fizjoterapeutą.


Źródła:

  1. Nakahara E, Uemura K, Ando W, Hamada H, Takao M, Sugano N. Effect of a modular neck hip prosthesis on anteversion and hip rotation in total hip arthroplasty for developmental dysplasia of the hip. J Artif Organs. 2020 Sep;23(3):255-261. doi: 10.1007/s10047-020-01162-3. Epub 2020 Mar 2. PMID: 32124092.
  2. Ismail Bacak, Nazif Ekin Akalan, Adnan Apti, Gokce Leblebici, Shavkat Kuchimov, Arzu Razak Ozdincler, Freeman Miller, Yener Temelli, Increased femoral anteversion related biomechanical abnormalities: Posture and trunk symmetry, Gait & Posture, Volume 57, Supplement 1, 2017,Pages 341-342, ISSN 0966-6362.
  3. Debnath M, Konar S, Kundu P, Debnath M.Study of Femoral Neck Anteversion and its Correlations in Bengali Population [Internet].2016 January [Cited January27, 2021];5(1):1-5.
  4. Fujii M, Nakashima Y, Sato T, Akiyama M, Iwamoto Y. Pelvic deformity influences acetabular version and coverage in hip dysplasia. Clin Orthop Relat Res. 2011 Jun;469(6):1735-42. doi: 10.1007/s11999-010-1746-1. Epub 2011 Jan 4. PMID: 21203874; PMCID: PMC3094603.
  5. Altinel L, Köse KC, Aksoy Y, Işik C, Erğan V, Ozdemir A. Anaokulu çocuklarinda kalça rotasyon dereceleri, içe dönük yürüme sorunu ve oturma alişkanliklari: 1134 olgunun analizi [Hip rotation degrees, intoeing problem, and sitting habits in nursery school children: an analysis of 1,134 cases]. Acta Orthop Traumatol Turc. 2007;41(3):190-4. Turkish. PMID: 17876117.
  6. Lincoln TL, Suen PW. Common rotational variations in children. J Am Acad Orthop Surg. 2003 Sep-Oct;11(5):312-20. doi: 10.5435/00124635-200309000-00004. PMID: 14565753.

Podobne wpisy