Nazwę plagiocefalia kojarzy pewnie około 10% czytających, kręcz szyi już ponad połowa, a asymetrię wszyscy, którzy czytali niedawny wpis (klik). Jeżeli jeszcze tego nie zrobiłeś, to zachęcam do nadrobienia zaległości, abyś czytając ten wpis wiedział, w którym miejscu na mapie się znajdujemy. No to zaczynamy!

Plagiocefalia

W tym wpisie będę mówić o plagiocefalii ułożeniowej, czyli o asymetrii kształtu czaszki dziecka, która występuję u zdrowych niemowląt. Jej przyczyną jest nieprawidłowe kształtowanie się czaszki w okresie prenatalnym np. z powodu zbyt małej ilości miejsca dla rozwijającego się płodu lub nieprawidłowego ułożenia w łonie matki.

Kręcz szyi

Definiowany jest jako asymetryczne napięcie w rejonie szyi, które powoduje kierunkową preferencję ułożenia głowy, która obecna jest od urodzenia, ale może utrzymywać się do roku życia dziecka. Tłumacząc na język bardziej zrozumiały – niemowlę częściej/tylko układa głowę zwróconą w jednym kierunku. Kiedyś mówiono, że kręcz szyi dotyczy tylko mięśni mostkowo-obojczykowo-sutkowatych, lecz w szerokim opracowaniu z 2020 roku autorzy nie przypisują tej jednostce klinicznej przyczyny ze strony konkretnego mięśnia.

Asymetria posturalna

O asymetrii pisałem już tutaj. Obawiam się, że tym wpisem trochę namieszam Ci w głowie, no ale dobra, to od początku…

Połączmy to w jedno

Skoro już wiesz czym jest plagiocefalia i kręcz szyi, to zapewno widzisz w tym przynajmniej jedną wspólną cechę – asymetria. W języku polskim szczególnie tym medycznym wiele jest różnych słów, które definiują jedno i to samo. W książkach ortopedycznych i neurologicznych (rok 2004/2005) opisywano kręcz szyi jako asymetryczne ustawienie odcinka szyjnego, lecz zaznaczono, że jego rodzajów zależnych od etiologii jest co najmniej kilka. Trochę zbaczamy z trasy, a przecież cel tej wycieczki jest inny. Wracamy!

Plagiocefalia nie wyklucza kręczu szyi, a kręcz szyi nie wyklucza plagiocefalii. Często występują w parze, w zależności od nasilenia objawów oraz czasu ich występowania. Człowiek to mądra i złożona maszyna, gdzie jeden element wpływa na przynajmniej jeden kolejny. Stąd wadliwy trybik szybko obciąża pozostałe, powodując następujące po sobie zmiany.

Jak leczyć i czy w ogóle?

Meta-analiza z roku 2020 prezentuje najnowsze doniesienia naukowe z lat 1999-2019, lecz większość artykułów wziętych pod uwagę jest bliższa roku 2019. W badaniach analizowano kilka metod terapii plagiocefalii oraz kręczu szyi. Do plagiocefalii były to: terapia kaskowa, terapia manualna (fizjoterapia, osteopatia, chiropraktyka), stosowanie pozycji ułożeniowych w domu (tummy-time, pozycja leżenia na brzuszku), stosowanie profilowanej poduszki pod głowę oraz jako grupa kontrolna standardowa opieka rodzicielska. Do kręczu szyi były to: ćwiczenia rozciągające mięśnie szyi (fizjoterapia), ćwiczenia wykonywane w domu, mobilizacje kręgosłupa, stosowanie pozycji ułożeniowych (tummy-time), odpowiednie techniki noszenia.

Która metoda jest najbardziej skuteczna?

Plagiocefalia

Według omawianej meta-analizy największą skuteczność w leczeniu asymetrii czaszki uzyskuje się za pomocą terapii manualnej prowadzonej przez fizjoterapeutę/osteopatę/chiropraktyka. Wiele plusów ma też układanie niemowlęcia w odpowiednie pozycje m.in. w pozycji leżenia na brzuchu (tummy-time), a dawało to podobne efekty co stosowanie poduszek profilowanych. Co ciekawe, autorzy badający wpływ terapii kaskowej uznali ją za dobry sposób leczenia, lecz jakość ich badań była bardzo niska, a wokół wyników dostrzec można było wiele niejasności. Większość wymienionych metod wykazało lepszą skuteczność od standardowej opieki rodzicielskiej, co oznacza, że plagiocefalia wymaga leczenia.

Kręcz szyi

W przypadku kręczu szyi najlepszą skuteczność uzyskiwano za pomocą fizjoterapii w postaci rozciągania mięśni szyi. Mobilizacje kręgosłupa okazały się niezbyt przydatną formą uzupełniającą standardową fizjoterapię przy leczeniu kręczów szyi. Tummy-time oraz rozciąganie szyi w zakresie domowym przynosiło nieznaczną poprawę, co podkreśla znaczenie interwencji fizjoterapeutycznej.
Autorzy meta-analizy podkreślają, że należyta jest ostrożność podczas interpretowania wyników wpływu terapii manualnej na kręcz szyi, ponieważ metody oceny tego wpływu bazują na jednym, w dodatku przeciętnym, badaniu pilotażowym, które opisuje procedury nieodpowiednie do zbadania efektywności terapii.

Podsumowanie

Mówiąc o asymetrii posturalnej mówimy o asymetrycznym ułożeniu głowy, szyi i/lub tułowia niemowlęcia. Asymetria może być wtórna lub pierwotna, tak samo jak kręcz szyi czy plagiocefalia. Wszystkie te elementy mogą wpływać na siebie oraz powodować się nawzajem.

Czy możemy mówić „kręcz szyi” zamiast „asymetria szyi”? Tak, mówią już o tym autorzy z 2004 roku. Pamiętajmy jednak, że istnieje wiele rodzajów kręczów szyi, które mają różny obraz kliniczny oraz patogenezę.

Co jako rodzic możesz zrobić, aby pomóc swojemu dziecku w przypadku wystąpienia omawianych jednostek klinicznych? Przede wszystkim udać się do specjalisty zajmującego się tego typu schorzeniami (fizjoterapeuta, osteopata), który pomoże Ci zdecydować m.in. o konieczności terapii. Na własną rękę możesz zakupić poduszkę profilowaną lub stosować jak najczęściej pozycję leżenia na brzuchu, lecz pamiętaj, że najlepiej jest to skonsultować z terapeutą.

Dotarłaś/-łeś do końca. Dziękuję Ci za to i mam nadzieję, że pozytywnie spędziłaś/-łeś czas czytając ten wpis. Do następnego! 🙂

---

Źródło:

red. Witold Marciniak, Andrzej Szulc, Wiktora Degi ortopedia i rehabilitacja tom 2 wyd. I (dodruk), Warszawa 2004, Wydawnictwo Lekarskie PZWL ​ISBN 83-200-2976-7​, str. 60-62, Alfons Senger, Tomasz Kotwicki „Wrodzone wady szyi”

Antoni Prusiński, Neurologia praktyczna wyd. III, Warszawa 2005, Wydawnictwo Lekarskie PZWL ​ISBN 83-200-3125-7​, str. 284

J. Ellwood, J. Draper-Rodi, D. Carnes. The effectiveness and safety of conservative interventions for positional plagiocephaly and congenital muscular torticollis: a synthesis of systematic reviews and guidance. Chiropr Man Therap. 2020; 28: 31.

Photo by Monjur Hasan on Unsplash