Funkcje oralne i ich pobudzające połączenia nerwowe – bruksizm

Ten temat będzie bardzo mocno hipotetyczny mimo częściowych potwierdzień naukowych. Myślę, że warte jest to opowiedzenia, ale jeszcze raz podkreślę, aby podejść z dystansem do wniosków, które wysnuję. Nie jest to niczym nadzwyczajnym, ponieważ w nauce zwykle bywa więcej domniemań, aniżeli faktów i na tym polega proces dochodzenia prawdy. Nie przedłużając tego enigmatycznego wstępu zapraszam do dalszej części.

Bruksizm, a pobudzenie układu nerwowego

Artykuł, który będę przytaczał opisał wpływ bruksizmu na autonomiczny układ nerwowy człowieka. Bruksizm jest to problem kliniczny, który wielokrotnie okazuje się bardzo trudny w terapii. Polega on na tym, że pacjenci zgłaszają niekontrolowane zgrzytanie, zaciskanie zębów – zarówno w ciągu dnia jak i w nocy. Poza ścieraniem się zębów pojawiają się również niekomfortowa sztywność w okolicach stawów skroniowo-żuchwowych (staw, który umożliwia otwieranie i zamykanie buzi) czy bóle głowy. Dotychczasowo wiele terapii opierało się po prostu na rozluźnieniu właśnie okolic stawów skroniowo-żuchwowych, ale rzadko okazywało się to skuteczne na tyle, aby problem zniknął całkowicie.

Wpływ funkcji oralnych na autonomiczny układ nerwowy

Brighenti et al. (2021) przeprowadzili bardzo ciekawe badanie, a ich wnioski mogą zrewolucjonizować podejście do terapii np. bruksizmu. Zbadano 30 zdrowych ochotników, a właściwie to tylko ich źrenicy. Znając w jaki sposób autonomiczne pobudzenie wpływa na ruchy źrenic (pobudzenie współczulne – rozszerzenie źrenic, pobudzenie przywspółczulne – zwężenie źrenic) oceniono wpływ przełykania, zaciskania zębów i zastosowania wkładki ortodontycznej. Pomiarem kontrolnym była obserwacja źrenic przy pozycji spoczynkowej, zrelaksowanej żuchwy.

Autonomiczny układ nerwowy kontroluje funkcje narządów wewnętrznych poza świadomością człowieka.

Wielkość źrenic oceniono za pomocą pupilometrii, czyli bardzo precyzyjnego narzędzia diagnostycznego.

Funkcja oralna i pobudzenie układu nerwowego

Okazało się, że przełykanie oraz stosowanie wkładek ortodontycznych aktywuje współczulną część autonomicznego układu nerwowego. Z drugiej strony zaciskanie zębów stymulowało przywspółczulną drogę nerwową. Aktualny stan wiedzy nie pozwala jednak w pełni zrozumieć tego fenomenu i pozostaje jedynie kreowanie kolejnych hipotez dlaczego jest tak, a nie inaczej. Tak czy siak dowiedziono, że funkcja oralna wpływa na pobudzenie układu nerwowego.

Bruksizm – reakcja układu nerwowego na pobudzenie

Skoro wiemy już w jaki sposób wpływają pewne funkcje oralne na nasz autonomiczny układ nerwowy, to może spróbować dojść w miarę blisko prawdopodobnych przyczyn tych zjawisk. Skoro bruksizm polega na zaciskaniu zębów i zgrzytaniu nimi, a to powoduje pobudzenie przywspółczulne, które mówi się, że ma działanie raczej hamujące, wyciszające (tak wiem, nie jest to takie proste i oczywiste 😉 ), to… No właśnie. Człowiek, który znajduje się w dużym stresie, czyli nazwijmy to stanem sporego pobudzenia współczulnego, zaciska zęby, aby aktywować drogi nerwowego mające na celu przywrócenia równowagi emocjonalnej.

Stary, jestem tak zestresowany, że zaraz mnie rozsadzi – powiedziała część współczulna.

Serio? Poczekaj mam pomysł! Pa na to! – z entuzjamem odpowiedziala część przywspółczulna uruchamiając program o nazwie bruksizm.exe.

Przełykanie, a pobudzenie układu nerwowego

Kolejny ciekawy wniosek można wysnuć w kwestiach przełykania. Na pewno doświadczyłeś sytuacji, kiedy w obliczu nagłego stresu usłyszałeś jak głośno i z trudem przełknąłeś ślinę. Po co? Po to, żeby pobudzić współczulny układ nerwowy, by zadziałały mechanizmy przetrwania. Nie zapominajmy, że jesteśmy zwięrzętami, które posiadają w swoich genach wiele prymitywnych odruchów, które miliony lat temu służyły do przetrwania.

Prosty mechanizm: wyskakuje niedźwiedź z krzaków -> automatyczne pobudzenie współczulne (np. przez przełknięcie śliny), aby zmotywować organizm do walki lub ucieczki.

Jako ciekawostkę mogę podać moją obserwację kliniczną. Rodzice niespokojnych, rozdrażnionych niemowląt często mówią, że dzieci bardzo pobudzają się podczas jedzenia. Wiesz dlaczego tak może być? Zostawię tą zagadkę bez odpowiedzi.

Są to moje przypuszczenia, które w wielu kwestiach potwierdzają autorzy badań naukowych. Jednak zbadanie tych mechanizmów w pełni zajmie na pewno jeszcze trochę czasu, ale obecne dane naukowe dają już duży pogląd na kolejne tajemnicy ludzkiego organizmu.

Źródło:

• Brighenti T, Malerba M, Cozzini T, Marcon A, Vedovi E, Nocini R, Formentini D, Pedrotti E, Nocini PF. Effects of oral function on pupil response: a new view on bruxism pathophysiology. Minerva Dent Oral Sci. 2021 Apr 28. doi: 10.23736/S2724-6329.21.04506-4. Epub ahead of print. PMID: 33908745.

Photo by Amr Taha™ on Unsplash