Szybki rytm czaszkowy potwierdzony naukowo

Osteopatyczne leczenie manipulacyjne, tzw. OMT (z ang. Osteopathic manipulative treatment) to rodzaj terapii manualnej, która ma na celu przywrócenie zdolności organizmu do samoregulacji (samozdrowienia) poprzez wpływ na autonomiczny układ nerwowy (AUN). Do tej pory wielokrotnie wykazano wpływ OMT na AUN w wielu publikacjach na różnych rodzajach pacjentów, w tym noworodków. Główny parametrem, który odpowiadał za wskaźnik pracy AUN była zmienność rytmu zatokowego (z ang. Heart rate variability, HRV) i wykazano poprawę tego parametru po leczeniu OMT. HRV jest odzwierciedleniem stanu czynnościowego układu autonomicznego serca.

Kolejnym elementem nowoczesnej Osteopatii jest Osteopatia w polu czaszkowym (z ang. Osteopathy in cranial field, OCF). Zaznaczam „nowoczesnej”, ponieważ pierwotnie, klasycznie koncepcja osteopatyczna stanowiła uniwersalną całość bez podziału na poszczególne składowe. Osteopatia w polu czaszkowy, czyli Osteopatia czaszkowa, której jednym z głównych fundamentów jest tzw. szybki rytm czaszkowy (z ang. Cranial rythmic impulse, CRI), któremu poświęcę w swoim czasie osobny wpis na blogu, bo jest to temat rzeka. Bardzo rwąca i niezwykle ciekawa rzeka.

Szybki rytm czaszkowy w Osteopatii

CRI budzi wiele kontrowersji odkąd zaczęto mówić o tym więcej, ponieważ wielu specjalistów uważa, że nie jest możliwe, aby człowiek był w stanie go wypalpować, a co dopiero na nim pracować. Szybki rytm czaszkowy, to rytmiczne pulsowanie płynu mózgowo-rdzeniowego, które można palpować m.in. na czaszce, osi kręgosłupa i kości krzyżowej – „worek oponowy”. Zarówno OMT, manualna praca z dysfunkcją somatyczną (tkanką), jak i praca z polu w czaszkowym (z płynem mózgowo-rdzeniowym) stanowią fizjologiczny fenomen związany z autonomicznym układem nerwowym.

Rytm czaszkowy, a autonomiczny układ nerwowy

Już wcześniejsze publikacje (Upledger 1983; Nelson 2001) informowały o zależności pomiędzy dynamiką CRI, a falami Traube-Hering’a (Mayer’a). Fale Mayer’a to cykliczne zmiany ciśnienia tętniczego za sprawą odruchowej kontroli pochodzącej z baroreceptorów. Późniejsze prace naukowców wykazały zależność CRI w stosunku do aktywności autonomicznego układu nerwowego dla kontroli układu sercowo-naczyniowego i układu oddechowego, która wynosiła 0,15Hz rytmicznego pasma fizjologicznego. Aktywność AUN dla w.w. układów podzielić można na niską częstotliwość 0,05-0,15Hz i wysoką częstotliwość 0,15-0,4Hz. Manifestację fizjologii pasma 0,15Hz określono jako pasmo pośrednie (z ang. Intermediate band, IM). Aktywność w paśmie częstotliwość 0,15Hz zauważono w wielu obwodowych układach u ludzi podczas stanu hipnozy (Perlitz 1995; 2004). Niedawne badania za pomocą rezonansu funkcjonalnego (fMRI) wykazały pochodzenie tej częstotliwości z neuronów pnia mózgu. Dodatkowo wykazano aktywność pasma IM dla wskaźnika HRV i układu oddechowego powiązaną z siecią interoceptywną (pod wpływem aktywności monitorującej poziom natlenienia krwi) (Keller, 2020). Interocepcja z naukowego punktu widzenia nowoczesnej Osteopatii jest kluczowym elementem neurologicznego modelu tej dziedziny.

Badania nad szybkim rytmem czaszkowym

Średnio pasmo IM wynosi 0,15Hz (± 0.03 Hz). W połączeniu z nieregularnym tętnem, rytmem oddychania, HRV i ciśnieniem krwi, wszystkie te parametry tłumaczą pochodzenia CRI, które w Osteopatii określono kilkadziesiąt lat temu i wyliczono rytm 6-12 cykli na minutę. Pelz (2015) wykonał eksperyment, w którym mierzył oscylacje ukrwienia skóry na czole (forehead skin blood oscilations) i zaobserwował spadek z 0,12Hz (grupa kontrolna) do 0,07Hz podczas chwytu manualnego za sklepienie czaszki badanych.

Sergueef (2011) wykazał brak spójności między badającymi szybki rytm czaszkowy, co poddało wątpliwości czy w ogóle możliwe dla człowieka palpacyjnie zbadać go w wiarygodny sposób. Mniej doświadczeni osteopaci wyliczali rytm szybszy, aniżeli ci bardziej doświadczeni.

Szybki rytm czaszkowy naukowo potwierdzony

Oby w końcu rozwikłać tę zagadkę, Pelz, et al. (2023) zaprojektowali całą procedurę w taki sposób, aby możliwie wiarygodnie i rzetelnie odpowiedzieć na jak najwięcej pytań dotyczących szybkiego rytmu czaszkowego. Badających było dwóch. Byli to osteopaci nauczający OCF, z bogatym doświadczeniem klinicznym (34 i 25 lat pracy jako osteopaci). Grupa badawcza wynosiła 25 uczestników (średni wiek 42 lata). Procedura badawcza była podwójnie zaślepiona. Pomiarów było 5 dla każdego uczestnika i trwały one 300 sekund. Pomiary wyglądały następująco: I. Oczy otwarte; II. Oczy zamknięte; III. Jedyny pomiar kiedy terapeuta układał swoje dłonie na sklepienie czaszki i palpował CRI; IV. Oczy zamknięte; V. Oczy otwarte. Podczas wszystkich pomiarów przy użyciu fotopletyzmografii (PPG) mierzono aktywność naczyń krwionośnych w skórze na czole. Terapeuta za pomocą przełącznika mechanicznego pod stopą podczas palpacji CRI oznaczał każdy kolejny cykl.

Wyniki

Okazało się, że badani reagowali na palpację CRI na dwa różne sposoby. Jedna grupa osób natychmiast wykazywała zmianę pasma częstotliwości z 0,14Hz do 0,072Hz (podczas gdy druga grupa osób pozostała w paśmie IM tj. średnio 0,015Hz (± 0.03 Hz). W obu przypadkach odpowiadało to reakcji autonomicznego układu nerwowego, tak jak dowiedziono we wcześniejszych publikacjach. Obaj badający osteopaci byli zgodni i w ten sposób, w tym samym rytmie wyczuwali szybki rytm czaszkowy. Co najważniejsze, to drgania częstotliwości w obu pasmach pokrywały się z interwałami palpowanego szybkiego rytmu czaszkowego w >98% cyklach CRI. Pelz, et al. podkreślają, że ich eksperyment jedynie rzucił światło na istnienie CRI oraz możliwość jego palpacji przez wykwalifikowane, doświadczone osoby. Między innymi poprzez odkrycie dwóch specyficznych reakcji u pacjentów (pasma częstotliwości) wymagane są dalsze prace nad poznanie tego fenomenu, jednak postawiono solidny krok, po którym dalsza krytyka Osteopatii w polu czaszkowym oraz jego wpływu na autonomiczny układ nerwowy u pacjentów nie ma żadnych podstaw.

Nauka się rozwija. Medycyna razem z nią, ale głównie medycyna akademicka. Alternatywne czy komplementarne medycyny świata powstałe wiele lat temu, dzięki dostępności nowych narzędzi badawczych zdobywają uznanie wśród naukowców. Jednak ich twórcy 100 czy 1000 lat temu nie potrzebowali liczb. Poszukiwali zrozumienia bazując na własnych odczuciach oraz efektach leczenia u pacjentów. Mam wrażenie, że Osteopatia nie potrzebuje „udowodnienia” naukowego, a to bardziej środowisko wrogo nastawione do tej przepięknej dziedziny może na tym skorzystać i zmienić swoje nastawienie. Im większe wsparcie i współpraca między specjalistami, tym zdrowsi wszyscy będziemy, ponieważ każdy z nas jest też pacjentem.

Źródła:

Pelz H, Müller G, Keller M, Mathiak K, Mayer J, Borik S, Perlitz V. Validation of subjective manual palpation using objective physiological recordings of the cranial rhythmic impulse during osteopathic manipulative intervention. Sci Rep. 2023 Apr 24;13(1):6611. doi: 10.1038/s41598-023-33644-8. PMID: 37095164; PMCID: PMC10126088.

Photo by Pawel Czerwinski on Unsplash