Okres dorostania to trudny czas zarówno dla rodziców jak i dla nastolatków. W tym etapie rozwoju dochodzi do wielu zmian zarówno biologicznych, poznawczych, emocjonalnych oraz społecznych, które czasami mogą wymknąć się spod kontroli i objawić się zaburzeniem na pewnym poziomie. Do najczęstszych zaburzeń okresu dojrzewania zalicza się niską samoocenę, niezadowolenie ze swojej masy ciała oraz depresję. Dwa pierwsze wydają się wręcz normalne i wszechobecne, lecz ich długoterminowe konsekwencje mogą być groźne.

Córeczka tatusia, synuś mamusi

Badacze przyjrzeli się tzw. bliskości rodzicielskiej (z ang. parental intimacy – dosł. intymność rodzicielska), czyli przywiązaniu dzieci do swoich rodziców. Jak wiemy bliskość z mamą jest nieoceniona, lecz tutaj szczególną uwagę zwrócono na kontakt z tatą. Odkryto, że bliskość z ojcem ma bardzo duże znaczenie na problemy nastoletnich dzieci w okresie dorastania. Ta relacja okazała się ważniejsza, niż w przypadku relacji z matką. Pomimo jasnego znaczenia przywiązania matka-dziecko, przywiązanie to okazało się mieć pewne ograniczenia w konkretnym wieku dziecka, przy czym u ojców nie zauważano podobnego „wygasania” więzi. Płeć dziecka nie miała znaczenia.

Przebieg badania

Do analizy zakwalifikowano 388 nastolatków z 202 rodzin, w których obecni byli oboje rodzice. Procedurę badawczą powtórzono 3 razy w okresie między 12, a 20 rokiem życia badanych dzieci. Badanie polegało na wypełnieniu ankiety przez nastolaktów, w której to zaznaczali w jakim stopniu zmagają się z problemami z niską samooceną, wizerunkiem siebie w kontekście swojej masy ciała czy z objawami depresji. Kolejna seria pytań w ankiecie obejmowała określenie relacji z obojgiem rodziców. Pytania określały do kogo dzieci wolały się zwracać po pomoc, poradę lub z którym rodzicem chętniej dzielą się swoimi uczuciami. Wynik odzwierciedlał faktyczną bliskość dziecka z każdym rodzicem i na tej podstawie oceniano wpływ ich relacji na przebieg okresu dorostania.

Ważne było, aby dane z ankiety zebrać kilkukrotnie w różnych okresach dojrzewania, ponieważ czas ten jest czasem burzliwego rozwoju przez co odpowiedzi w ankiecie mogły się różnić w zależności od natężenia procesów rozwojowych, które oczywiście wpływały m.in. na emocje nastolatków jak i rodziców.

Wyniki badania

Po przeanalizowaniu danych naukowcy zauważyli kilka różnych efektów bliskości z rodzicem w różnym wieku ich dzieci, które dodatkowo różniły się w zależności od silniejszej relacji z ojcem lub matką. Główne obserwacje badaczy zamieściłem w punktach poniżej:

• Bliższa relacja z ojcem wpływała na mniejsze występowanie objawów depresji w całym okresie dorastania
• Większa relacja z matką również wpływała na mniejsze występowanie objawów depresji, ale tylko w środkowym okresie dorastania (wiek 15 lat)
  
• Bliższa relacja z ojcem wpływała na mniejsze problemy z akceptacją własnej masy ciała u nastolatków przez większość okresu dorastania, lecz największy wpływ miała dla dziewczynek w środkowym okresie dorastania, a dla chłopców w późnym okresie dorastania
• W przypadku bliższej relacji z matką efekt był podobny, lecz tylko dla chłopców w okresie wczesnego dorastania.
  
• Bliższa relacja z ojcem wpływała na lepszą samoocenę nastolatków od wczesnego do średniego okresu dorastania
• Bliższa relacja z matką wpływała na lepszą samoocenę u dziewczynek przez większość okresu dorastania, a u chłopców tylko we wczesnym i późnym okresie dorastania

Podsumowanie

Jak widać na podstawie przytoczonej publikacji naukowej zauważono jak duże znaczenia dla nastolatków ma ich relacja z obojgiem rodziców. Fakt jest taki, że ojcowie wydają się mieć większe znaczenie w okresie dorastania ich dzieci, lecz relacja z matką nie jest bez znaczenia. W wynikach uzyskanych przez badaczy widać panującą równowagę w bliskości dziecka z tatą i mamą. Gdy relacja z ojcem wydawała się mieć mniejsze znaczenia, to górowała relacja z matką.

Badacze wzięli pod lupę okres dojrzewania, lecz należy pamiętać, że prawdziwą, silną relację rodzica z dzieckiem buduje się przez lata. Ważne, aby pielęgnować tą bliskość od samego początku, aby razem z dzieckiem przechodzić przez te łatwe jak i trudne momenty w jego rozwoju.

---

Źródło:

Hochgraf, A. K., Fosco, G. M., Lanza, S. T., & McHale, S. M. (2021). Developmental timing of parent–youth intimacy as a protective factor for adolescent adjustment problems. Journal of Family Psychology.

Photo by Steven Van Loy on Unsplash